Alzheimer geni kimden geçer?
Alzheimer hastalığının genetik yatkınlıkla bağlantılı olduğu bilinse de, hastalığın anne veya babadan geçip geçmediği uzun süredir merak konusu. Bilim insanları, Alzheimer geninin kimden geçtiğini ve hangi genetik faktörlerin hastalık riskini artırdığını ortaya koydu
Alzheimer hastalığı, beyinde sinir hücrelerinin zamanla ölmesine neden olan ilerleyici bir nörolojik rahatsızlıktır. Hastalığın kesin nedeni tam olarak bilinmese de, yapılan araştırmalar genetik faktörlerin önemli bir rol oynadığını gösteriyor.
Bilim insanları, Alzheimer riskini artıran belirli genetik mutasyonları tespit etti. Bunlardan en önemlisi, APOE (Apolipoprotein E) geni olarak bilinen ve özellikle APOE e4 aleli taşıyan bireylerde hastalık riskinin daha yüksek olduğu belirlendi. Ancak bu genin hangi ebeveynden geçtiği sorusu, yıllardır bilim dünyasının ilgisini çekiyor.
Alzheimer geni anneden mi, babadan mı geçiyor?
Son araştırmalara göre Alzheimer’a yatkınlık, genetik olarak anneden geçme eğiliminde. Araştırmalar, Alzheimer hastalarının annelerinde hastalığın görülme olasılığının, babalarına kıyasla daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor.
New York Üniversitesi tarafından yapılan bir çalışmada, annesi Alzheimer olan bireylerin, babası Alzheimer olan bireylere kıyasla beyinlerinde daha fazla küçülme ve plak oluşumu olduğu tespit edildi. Bu durum, hastalığa neden olan genetik mutasyonların anne tarafından daha baskın bir şekilde aktarılabileceğini düşündürüyor.
Ancak, bu durum babanın hastalığı genetik olarak aktaramayacağı anlamına gelmiyor. Alzheimer riski taşıyan bireylerin hem anne hem de babalarından genetik yatkınlık alabileceği belirtiliyor. Fakat bazı çalışmalar, mitokondriyal DNA’nın yalnızca anneden geçtiği ve bunun Alzheimer gelişiminde etkili olabileceğini öne sürüyor.
Hangi genler Alzheimer riskini artırıyor?
Alzheimer hastalığında en yaygın genetik faktörlerden biri APOE e4 alelidir. Bu gene sahip bireylerin Alzheimer geliştirme olasılığı daha yüksektir. Ancak, tüm APOE e4 taşıyanlar hastalığa yakalanmaz ve genetik yatkınlık yalnızca bir risk faktörüdür.
Ayrıca, PSEN1, PSEN2 ve APP gen mutasyonları da erken başlangıçlı Alzheimer ile ilişkilidir. Bu genlerdeki mutasyonlar nadir görülse de, ailede genç yaşta Alzheimer öyküsü bulunan bireylerde bu genlerin etkisi daha belirgin olabilir.
Alzheimer riski nasıl azaltılabilir?
Genetik yatkınlık önemli bir faktör olsa da, Alzheimer hastalığını önlemek veya riskini azaltmak için yaşam tarzı büyük önem taşır. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, beyin aktivitelerini artıran alışkanlıklar ve stresin kontrol altına alınması, hastalık riskini azaltmada etkili olabilir.
Uzmanlar, ailesinde Alzheimer geçmişi olan bireylerin genetik test yaptırarak risk faktörlerini belirlemelerini ve yaşam tarzlarını buna göre düzenlemelerini öneriyor. Erken teşhis ve önleyici tedbirler, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmada kritik rol oynayabilir.
